მცხეთის იბერიის მეფე დაახლ. ძვ.წ. 60-40 წლებში. ძე არშაკ II-სა. იგი ხანგრძლივი დროის მანძილზე გაძევებული იყო სამშობლოდან ძვ.წ. დაახლ 60 წლისთვის, როდესაც გარდაიცვალა არტაგ II, იგი იბერიის ტახტისთვის ბრძოლაში ჩაება, თუმცა მხოლოდ ნახევარი სამეფოს დაუფლება შესძლო. იბერია ორად გაიყო. მისი მეფობის დროს დროს - პონტოს მეფის ფარნაკე II-ის ჯარები მესხეთში შემოიჭრნენ და გაძარცვეს ქ. ლევკოთეა.

იბერიის ნაწილის (კლარჯეთი ჯავახეთი და ქვემო ქართლი) მეფე ორმეფობის ხანაში. დაახლ. 380-406 წწ.

იბერიის ნაწილის (კლარჯეთი, ჯავახეთი და ქვემო ქართლი) მეფე ორმეფობის ხანაში. დაახლ. 406-430 წწ. მამა პეტრე იბერისა.

ქართველი წარჩინებული. 1400 წელს თემურლენგის მორიგი შემოსევისას, საქართველოს უღალატა, მტერს მეგზურად გაუძღვა და ქსნის ხეობა დაარბევინა.

ერთიანი საქართველოს მეფე 1014-1027 წლებში –ბაგრატ III-ის ძე. გიორგი I-ის გამეფების დროისათვის, გაერთიანებული და გაძლიერების გზაზე დამდგარი საქართველოს სამეფო კარის საგარეო პოლიტიკის უმთავრესი მიზანია კავკასიაში პოზიციების განმტკიცება და სრული სუვერენიტეტის მოპოვება საერთაშორისო ასპარეზზე. ამ მიზნის განხორციელებაში საქართველოს დიდად უშლის ხელს ბიზანტია, რომელსაც აღარ აკმაყოფილებს მის მიერ იმპერიის უპირატესობის ფორმალური აღიარება და რეალურად სურს აქ მდგომარეობის გამყარება. ბიზანტია თავისი მიზნისთვის საუკეთესოდ იყენებს დავით III კურაპალატის სამფლობელოებს, რომელიც 1001 წელს საქართველოს ჩამოაჭრა და აქ თავისი ადმინისტრაციული ერთეული “იბერიის თემი” შექმნა. ამ ტერიტორიას დიდი მნიშვნელობა აქვს, როგორც ბიზანტიისთვის, რომელიც აქედან ავრცელებს თავის ექსპანსიას საქართველოსა და სომხეთზე, ისე საქართველოსთვის, რათა თავისი პოლიტიკური მიზნები განახორციელოს. ამიტომ გიორგი I იწყებს შეუპოვარ ბრძოლას ბიზანტიის წინააღმდეგ იმიერტაოს დასაბრუნებლად. გიორგი I-ის ტახტზე ასვლისთანავე, ცენტრალიზაციის მოწინააღმდეგე დიდაზნაურებმა ერთიან საქართველოს კახეთ-ჰერეთი ჩამოაშორეს და აქ ადგილობრივი მმართველობა აღადგინეს. სამეფო კარმა, როგორც ჩანს, ერთი მხრივ, ვერ შეძლო წინააღმდეგობის გაწევა კახეთ-ჰერეთის დამოუკიდებელ ერთეულად ფორმირებისათვის, მეორე მხრივ, მეტად აღარ დაამძიმა შინაპოლიტიკური ვითარება. მომავლისათვის გადადო კახეთ-ჰერეთისათვის ბრძოლა, რათა ხელი არ შეშლოდა ბიზანტიის წინააღმდეგ ომის სამზადისში. ასეთი არჩევანი განპირობებული იყო იმ დროს შექმნილი ხელსაყრელი საერთაშორისო ვითარებით. კერძოდ, იმპერიას აუჯანყდა ბულგარეთის სახელმწიფო და იმპერატორი ბასილი II (976-1025) ოთხი წლის მანძილზე მასთან ომს აწარმოებდა. გიორგი I 1014-1018 წლებში სამხრეთ ტაოში შეიჭრა და დაიკავა. 1019 წელს ბასილი II-მ ბულგარელებთან ომი წარმატებით დაამთავრა და საქართველოს მეფეს სადავო ტერიტორიის დაცლა მოთხოვა. მეფემ იმპერატორის მოთხოვნაზე უარი განაცხადა, რასაც მოჰყვა ბიზანტია-საქართველოს ომი 1021-1023წწ. გიორგი I თავიდანვე შეუდგა სამხედრო და დიპლომატიურ სამზადისს. მან გადაწყვიტა ფართო მასშტაბის ანტიბიზანტიური კოალიციის შექმნა. ამ მიზნით გიორგი I დაუკავშირდა სომხურ პოლიტიკურ ერთეულებს: ანისის მეფე იოვანე-სუმბატს, რომელმაც ტახტი გიორგის დახმარებით დაიკავა. კოალიციაში მონაწილეობას იღებდნენ ანისის სამეფოს ვასალი ვანანდი და ვასპურაკანის მეფე სენექერიმ არწრუნი, რომელსაც პირადი პოლიტიკური მოსაზრებები გაჩნდა ბიზანტიის წინააღმდეგ საბრძოლველად. საქართველოს მეფეს ეხმარებოდა კახეთ-ჰერეთი, რაც გიორგი I-ის დიპლომატიურ წარმატებად უნდა ჩაითვალოს. გიორგი I-მა კავშირი დაამყარა ეგვიპტესთან. საგანგებო ელჩობა გაგზავნა კაიროში ხალიფა ალ-ჰაქიმთან, რომელსაც ერთობლივი საომარი ოპერაციების დაწყება შესთავაზა. სამწუხაროდ, კოალიციის ჩამოყალიბება ბოლო მომენტში ჩაიშალა. გარდაიცვალა ალ-ჰაქიმი, რამაც ალბათ განაპირობა გიორგის წარუმატებლობა. 1021 წელს ბასილი II ურიცხვი ლაშქრით მოულოდნელად საქართველოში შემოიჭრა. მოწინააღმდეგენი ბასიანს დაბანაკდნენ. გიორგიმ ბრძოლას თავი აარიდა, ქალაქი ოლთისი გადაწვა და კოლას დადგა. ბასილი კვალდაკვალ გამოჰყვა მას და სოფელ შირიმნთან (ჩილდირის ტბის მახლობლად) შეება საქართველოს “უკანმავალ” ლაშქარს. ქართველებმა შეუპოვარი ბრძოლით უკუაქციეს ბიზანტიელები, მაგრამ მოპოვებული უპირატესობის შენარჩუნება ვერ მოახერხეს და უკან დაიხიეს. ამ ბრძოლაში დაიღუპნენ ქართველი “ერისთავნი და დიდებულნი: რატი ძე ლიპარიტისი და ხურსი”. უკანდახეულ ქართველებს ბასილი დაედევნა. თან ირგვლივ ყველაფერს ანადგურებდა. გიორგი I-ს ამ დროს კახეთ-ჰერეთის ლაშქარი მოეშველა და ბრძოლის განახლება გადაწყვიტა. ზამთრის მოახლოებისა და, როგორც ჩანს, ქართველთა ლაშქრის გაძლიერების გამო იმპერატორმა ბრძოლა აღარ გააგრძელა. სამხრეთით წავიდა და ტრაპიზონთან დაბანაკდა. დაიწყო საზავო მოლაპარაკება. გიორგი I მოლაპარაკებას აჭიანურებდა, რათა ხელსაყრელ მომენტში შეტევა დაეწყო. ამ დროს ბასილიმ მიიღო ცნობა, რომ მის წინააღმდეგ აჯანყება მოაწყვეს ქსიფემ და ნიკიფორე ფოკამ. მათთან, როგორც ჩანს, გიორგი I-ს კავშირი ჰქონდა. გიორგი I-მა აჯანყებით ისარგებლა და ისევ საომარ სამზადისს შეუდგა. იმპერატორმა აჯანყება მალევე ჩაახშო, დაასწრო საქართველოს მეფეს და დაამარცხა. 1023 წელს გიორგი I იძულებული გახდა ზავის მძიმე პირობებს დათანხმებოდა. ამიერტაო ისევ ბიზანტიას დარჩა. ტახტის მემკვიდრე ბაგრატი სამი წლით მძევლად გაიგზავნა კონსტანტინოპოლში. გიორგი I ამ მდგომარეობას ვერ შეეგუა და რევანშისათვის ემზადებოდა. მან 1025 წელს ვასპურაკანის მმართველის ნიკიფორე კომნენოსის შეთქმულებაში იმპერატორის წინააღმდეგ მიიღო მონაწილეობა. შეთქმულება გამომჟღავნდა. 1027 წლის 16 აგვისტოს მეფე გიორგი I მოულოდნელად გარდაიცვალა თრიალეთს, დაკრძალულია ქაუთაისს. მისი მეფობის დროს აშენდა მცხეთაში სვეტიცხოველის შესანიშნავი ტაძარი.

საქართველოს მეფე, 1072-1089 წლებში. ძე ბაგრატ IV-ისა. მცირეწლოვანი გიორგი მამამ, კონსტანტინოპოლს წასვლისას (1054 წ.), თავის ადგილას დატოვა ქუთათისის ტახტზე. ერთი წლის შემდეგ, ბაგრატზე მტრად გადაკიდებულმა ლიპარიტ კლდეკარის ერისთავმა რუისში, გიორგი სრულიად საქართველოს მეფედ აკურთხებინა და “მზრდელად” თვითონვე დაუდგა. როცა ბაგრატი კონსტანტინოპოლიდან მობრუნდა (1057 წ.) გიორგიმ მამას ტახტი დაუბრუნა. 1070 წელს ბაგრატმა გიორგი ქარველთა და ოვსთა ჯარებს უსარდლა და განძას გაგზავნა. გიორგიმ ამირა ფადლონი გაანადგურა, განძა აიღო და დიდი ნადავლით დაბრუნდა უკან. 1072 წელს კი, მამის სიკვდილის შემდეგ, იგი ავიდა საქართველოს სამეფო ტახტზე. გიორგი არ იყო მტკიცე პიროვნება. სიმამაცე და რაინდული სიქველე არ აკლდა, მაგრამ ნებისყოფით იყო რბილი და მერყევი. მისი სტიქია ნადირობა და ნადიმობა იყო, მაშინ, როცა ქვეყანას უმძიმესი განსაცდელი აწვა. 1073 წელს მეფეს განუდგნენ ნიანია ქვაბულის ძე, ივანე ლიპარიტის ძე ბაღვაში და ვარდან სვანთა ერისთავი. მეფემ ისინი დაამარცხა, მაგრამ დასჯის მაგივრად დაასაჩუქრა: ივანეს სამშვილდე და ლოწობანი მისცა, ნიანიას – თმოგვი, ვარდანს – ასკალანა. 1074 წელს თურქ-სელჩუკები შემოესივნენ საქართველოს. გიორგიმ ისინიფ არცხისთან გამართულ ბრძოლაში სასტიკად დაამარცხა. 1074 წელს, ბიზანტიის განთქმულმა ქართველმა სარდალმა და პოლიტიკოსმა გრიგოლ ბაკურიანისძემ, გიორგის მისცა ქალაქი კარი. მაგრამ მალე ყველაფერი ცუდად წავიდა: 1079-1080 წლებში საქართველოში დაიწყო თურქთა განუწყვეტელი შემოსევები (“დიდი თურქობა”). ქვეყანა აოხრდა, გაიძარცვა და გაწყდა. გიორგი იძულებული გახდა სულტან მალიქ-შაჰს სწვეოდა ზავის ჩამოსაგდებად. მალიქ შაჰმა მაოხარი ლაშქრობები საქართველოზე შეწყვიტა, სამაგიეროდ გიორგის ხარაჯის გადახდა დააკისრა. გიორგიმ კახესის შემოერთება სცადა და ვეჟინის ციხეს ალყად შემოადგა. ალყა მთელი შემოდგომა გაგრძელდა, როცა თოვა დაიწყო, გიორგიმ ვეჟინს ალყა მოხსნა და აჯამეთის ტყეებს მიაშურა სანადიროდ. 1088 წელს საქართველო საშინელმა მიწისძვრამ დააქცია. 1089 წელს გიორგი მიხვდა, რომ უმძიმეს კრიზისში ჩავარდნილ ქვეყანას ვერ უვლიდა და მეფობა თავის ძეს, 16 წლის დავითს გადაულოცა. გიორგი II გარდაიცვალა 1112 წელს.

კახეთის მეფე 1511-1513 წლებში, ძე ალექსანდრე I-სა და ანა დედოფლის. დაიბადა 1469 წელს. ჯერ კიდევ გამეფებამდე უთანხმოება ჰქონდა მამასთან და უმცროს ძმასთან, დიმიტრისთან, რომელსაც თავის მეტოქედ თვლიდა. არ იზიარებდა მათ პოზიციას – ქართლის სამეფოსთან მშვიდობიანი ურთიერთობის შესახებ და თავის მომხრეებთან ერთად რამდენიმეჯერ ილაშქრა ქართლში. 1511 წელს თავს დაესხა საფურცლიის ჭალაში მყოფ ალექსანდრე I-სა და დიმიტრის. მამა მოკლა, ხოლო ძმას თვალები დასთხარა და ოჯახითურთ კახეთიდან გააძევა. ამის გამო მას ავ-გიორგი უწოდეს და ასეთი ზედწოდებით შევიდა კიდეც საქართველოს ისტორიაში. არც გამეფების მერე შეუცვლია ავ-გიორგის თავისი დამოკიდებულება ქართლისადმი და კვლავ აგრძელებდა მეზობელი სამეფოს რბევას. კახეთის მეფის წინააღმდეგ ბრძოლა თავს იდო ქართლის მეფის, დავით X-ის ძმამ ბაგრატ ბატონიშვილმა. ამისათვის მან შიდა ქართლის სადროშოს სპასპეტობა და საუფლისწულოდ მუხრანის მიცემა ითხოვა. ბაგრატმა თავის რეზიდენციად მტვრის ციხე (ქსნის ციხე) არჩია. 1512 წ. ავ-გიორგიმ ალყა შემოარტყა ციხეს. სამი თვის თავზე კახეთის მეფემ ალყაშემორტყმულ ბატონიშვილს ღვინო გაუგზავნა და თანაც შეუთვალა – “ხარ ძე მეფისა და არს ჟამი მრავალი, რომელსა არ გისვამს, აწ ისმიე”. პასუხად – ციხიდან ახლად დაჭერილი ორაგული მიიღო. “სამი თვეა მყოფობ ქსანსა ზედა და არ გიგემია, იგემე, რამეთუ ცოცხალ არს”, – შემოუთვალა მუხრანის ბატონმა. გაწბილებული ავ-გიორგი ციხეს გაეცალა და კახეთში დაბრუნდა, თუმცა ქართლის რბევაზე არც ამის მერე აღია ხელი. 1513 წელს კახეთის მეფე ქართლში მორიგი “გმირული” ლაშქრობიდან ბრუნდებოდა. ჯარის ძირითადი ნაწილი წინ გაეშვა და თავად მცირე ამალით უკან მიჰყვებოდა, ნადირობით იქცევდა თავს. ძალისის ხევში (მცხეთის მახლობლად) მას ბაგრატი ჩაუსაფრდა. ამჯერად არ გაუმართლა ავ-გიორგის და ქართლის მეფის ძმას ტყვედ ჩაუვარდა. დატყვევებული გიორგი მტვერის ციხეში გამოკეტეს. სადაც მალევე გარდაიცვალა. დარჩა მეუღლე ელენე ჩოლოყაშვილი და ერთი ვაჟი ლევანი.

იმერეთის მეფე 1565-1583 წლებში. ბაგრატ III-ის ძე. მისი მეფობიას არ ცხრებოდა ბრძოლა მეფესა და მთავრებს შორის; ფეოდალები პირველობისათვის ბრძოლაში ერთმანეთსაც უმოწყალოდ ანადგურებდნენ. იმერეთის მეფე გურიელს - გიორგი II-ს დაუმოყვრდა. ამის გამო ლევან I დადიანმა მისი ტახტიდან ჩამოგდება და ხოსრო ბატონიშვილის გამეფება გადაწყვიტა. ლევანის მხარეზე ვარაზა ჭილაძე და ლიპარტიანი იდგნენ. ისინი იმერეთისკენ დაიძრნენ და 1568 წელს იანეთთან მეფისა და გურიელის ლაშქარი ერთმანეთს შეებრძოლა. იანეთთან გიორგი მეფემ გაიმარჯვა და ოდიშში გადავიდა. დადიანმა დახმარებისათვის ოსმალეთს მიაშურა. იქიდან ცხრა ხომალდი. ტრაპიზონისა და არზრუმის საფაშოების ჯარი ჩამოიყვანა და სატყეპელასთან დაბანაკდა. გურიელი შეშინდა და დადიანს შერიგება სთხოვა. დადიანი დათანხმდა და გაერთიანებული ძალებით ოდიში დაიბრუნა. გიორგი მეფემ საპასუხო მოქმედებით დადიანის მოკავშირე ჭილაძე მოკლა და საჯავახოს დაეუფლა. ამის შემდეგ მეფე დადიან-გურიელის წინააღმდეგ სალაშქროდ ემზადებოდა. მაგრამ მთავრებმა დაასწრეს და თვითონ ილაშქრეს საჯავახოზე. ლევან I 1572 წელს ნადირობისას დაიღუპა და მთავრის ტახტზე მისი ძე, გიორგი III დადიანი ავიდა. ამის შემდეგ მეფემ მთავრებთან ბრძოლის ტაქტიკა შეცვალა და მშვიდობიანი გზა აირჩია; დადიანის ასული მან თავისი ძეზე - ბაგრატზე დააქორწინა. მისივე მცდელობით დადიანმა გურიელს ხობი უბოძა და სამტროდ აღძრულნი კვლავ შეარიგა, თუმცა გურია-ოდიშ-იმერეთის ეს ზავი მაინც დროებითი აღმოჩნდა. მალე ოსმალეთმა საქართველოში აქტიური მოქმედების დაწყება გადაწყვიტა. თუმცა გიორგი მეფემ 1578 წელს ლიხის სიმაგრეებთან ოსმალთა დიდი ლაშქარი დაამარცხა, მაგრამ იმერეთის მეფე თავიანთ პოლიტიკურ თამაშში მაინც ჩააბეს. ოსმალთა ჯარი სიმონ ქართლის მეფესთან საბრძოლველად სამცხიდან თბილისისაკენ გაეშურა: ოსმალთა სარდალმა სინან ფაშამ გიორგის შესთავაზა მხარი დაეჭირა მისთვის. როგორც ჩანს, გამარჯვების შემთხვევაში თურქები თბილისს გიორგის ძეს სთავაზობდნენ. გარდა ამისა, მეფე ალბათ შიშობდა, თუ უარს იტყოდა, თურქეთს ურჩ მთავართა მხარე არ დაეჭირა. ასეა თუ ისე, დასავლეთ საქართველოს მეფე-მთავრებმა ქართლში ილაშქრეს (1581). 1583 წელს გიორგი მეფემ, იმის შიშით, რომ მის მცირეწლოვან შვილს მეფობაში არ შესცილებოდნენ, თავისი ძმა, კონსტანტინე შვილთან ერთად შეიპყრო და ციხეში გამოკეტა. იმავე წელს გიორგი II გარდაიცვალა.

ერთიანი საქართველოს მეფე 1156-1184 წლებში, დემეტრე I-ის უმცროსი ძე. უფროსი ძის დავით V-ის გარდაცვალების შემდეგ მამამ იგი ჯერ თანამოსაყდრედ გამოაცხადა, შემდეგ კი თავის სიცოცხლეშივე გაამეფა. ასე რომ, ტახტის მემკვიდრე უფლისწული დავით V-ის ძე დემეტრე (დემნა) ტახტის გარეშე დარჩა. გამეფებისთანავე მეფე გიორგიმ დიდი ბრძოლები აწარმოა დვინისა და ანისისათვის. 1162 წ. მან აიღო სომხეთის ძველი დედაქალაქი დვინი. ანისისათვის ბრძოლა კი ცვალებადი წარმატებით მიმდინარეობდა. საბოლოოდ საქართვეოს მეფე იძულებული გახდა დაეთმო ანისი მაჰმადიანი მფლობელებისათვის ყმადნაფიცობის პირობით. დიდებულთა თხოვნით მეფე გიორგიმ საქართველოს ლაშქარი რამდენიმე მიმართულებით გაგზავნა – ერთი მხრივ, საალაფოდ და, მეორე მხრივ, მტრის ზურგის დაზვერვის მიზნით. ასე დალაშქრეს ტაოელებმა, შავშებმა და კლარჯებმა ოლთისისა და ბანას ოლქები, მესხებმა და თორელებმა – კარისა და აშორნიის მხარეები, ამირსპასალარმა – მტკვრის მარჯვენა სანაპირო განძამდე. ლიხთიმერლებმა და ქართლის ლაშქარმა – განძიდან მოყოლებული მტკვრის ორივე ნაპირი ხლათამდე, შაჰ-არმენის სამფლობელომდე, ჰერებმა და კახელებმა – ალაზნის შესართავიდან შარვანამდე. 1167 წელს მეფე გიორგიმ ილაშქრა თავისი დისწულისა და ყმადნაფიცის შარვანშაჰ აღსართანის დასახმარებლად, რომელსაც დარუბანდის მხრიდან თავს ესხმოდნენ იმიერკავკასიელი მფლობელები. გიორგი III-მ ქალაქები შაბურანი და დარუბანდი მტერს წაართვა და შარვანშაჰს დაუბრუნა. საშინაო ვითარების მოწესრიგების მიზნით მან მოიწვია საკანონმდებლო კრება, რომელზედაც მიღებულ იქნა კანონი “მეკობრეთა და მპარავთა” შესახებ. აღნიშნული კანონით ქურდობა-ავაზაკობისათვის დაწესდა სასჯელის უმაღლესი ზომა – ჩამოხრჩობა. 1177-1178 წლებში ადგილი ჰქონდა დიდგვარიან ფეოდალთა აჯანყებას გიორგი III-ის წინააღმდეგ, რომელსაც სათავეში ედგა ორბელთა ფეოდალური საგვარეულო. აჯანყებას უშუალოდ ხელმძღვანელობდა საქართველოს ამირსპასალარი ივანე ორბელი. მეფე გიორგის მათ დაუპირისპირეს დავით V-ის ძე დემეტრე (დემნა) ბატონიშვილი – სიძე ივანე ორბელისა. აჯანყებულებს სურდათ გიორგი III-ის გადაყენება და მათთვის სასურველი კანდიდატის – დემეტრეს გამეფება. გიორგი III-ის მეფობას რეალური საფრთხე დაემუქრა, რადგან აჯანყებაში მონაწილეობდა მისი პოლიტიკური კურსით უკმაყოფილო დიდგვარიან ფეოდალთა დიდი უმრავლესობა, რომელთაც სურდათ მეფის მოხელეობა პოლიტიკურ ხელისუფლებად ექციათ. შეთქმულებმა განიზრახეს სახატეს მდგარი მეფის შეპყრობა, მაგრამ მეფემ მათ ეს შეუტყო და კოჯორში მდგარ შეთქმულებს თბილისში ჩასვლა დაასწრო. მან აჯანყებულებს შეუტია და კოჯრიდან გააქცია. აჯანყებულთა ნაწილმა თანდათან იწყო მეფის მხარეს გადასვლა. მეფემ ყველას, ვინც მის მხარეს გადავიდა, დიდი პატივი სცა, დაასაჩუქრა და წყალობა უყო. დემნა ბატონიშვილი და მისი მომხრენი ლორეს ციხეში გამაგრდნენ. მეფე გიორგიმ აღნიშნულ ციხეს ალყა შემოარტყა. აჯანყებულთა რიგები თანდათან შეთხელდა, მათ დაკარგეს გარეშე სახელმწიფოებისაგან დახმარების იმედიც. სასოწარკვეთილი “დემეტრე გარდამომბმელი საბლისა,გარდამოხდა ციხისაგან”, მეფე-ბიძას ეახლა და პატიება სთხოვა, მაგრამ ამაოდ. მეფემ მეამბოხეები გაასამართლა. დემნა ბატონიშვილს თვალები დასთხარეს და დაასაჭურისეს, რის შედეგადაც იგი გარდაიცვალა, ივანე ორბელს თვალები დასთხარეს; მისი სახლიდან ცოცხალნი მხოლოდ ისინი გადარჩნენ, ვინც იმ დროს საქართველოში არ იმყოფებოდნენ. მეფემ ორბელთა თანამდებობანი და მათი მამულები თავის ერთგულ პირებს გადასცა; ასე გახდა ამირსპასალარი მეფის ერთგული ყუბასარი, მსახურთუხუცესი და ერისთავთ-ერისთავი კი – აზნაურის ნაყმევი აფრიდონი. მეფე გიორგიმ თავისი მეფობის დასაწყისში ეკლესიას გაუუქმა დავით აღმაშენებლის დროს მიღებული საგადასახადო შეუვალობა. ამ აჯანყების ჩახშობის შემდეგ კი მან აღუდგინა ეკლესიას შეუვალობა. მეფე გიორგის ვაჟი არ ჰყავდა. ტახტის მემკვიდრე მისი ასული თამარი იყო. თამარის გამეფება მეფემ თავის სიცოცხლეშივე განიზრახა, რადგან იცოდა, მისი გარდაცვალების შემდეგ თამარის გამეფებას პოლიტიკური გართულება მოჰყვებოდა, რომ დიდგვაროვნები მხოლოდ დროებით სდუმდნენ. 1178-1179 წწ. მეფე გიორგიმ თამარი თანამოსაყდრედ გამოაცხადა “თანადგომითა ყოველთა პატრიარქთა და ეპისკოპოსთა დიდებულთა იმიერთა და ამიერთა, ვაზირთა და სპასალართა და სპასპეტთა”. გვირგვინი თამარს თვით მეფე გიორგიმ დაადგა. მამა-შვილის ერთობლივი მეფობა გაგრძელდა 1184 წლამდე. მათი ფრესკა (XII ს.) შემორჩენილია ციხე-ქალაქ ვარძიის ეკლესიის კედელზე, რომლის მშენებლობაც მეფე გიორგი III-ის დროს დაიწყო. ერთად არიან გამოსახული მამა-შვილი ასევე ყინწვისისა და ბეთანიის ტაძრის ფრესკაზე. გიორგი III-ის მეფობის პერიოდში ააგო გეგუთის სასახლის დიდი დარბაზი, რომელიც 14 მეტრიანი დიამეტრის გუმბათით იყო დაგვირგვინებული. 1184 წლის 27 მარტს, ვნების კვირის სამშაბათს, კახეთის სოფელ სტაგირში მყოფი მეფე გიორგი გარდაიცვალა. დაკრძალეს გელათს.

იმერეთის მეფე 1604-1639 წლებში, ბაგრატ III-ის ძის, კონსტანტინეს უკანონო შვილი. 1615 წელს გიორგი III შაჰ-აბასისაგან ლტოლვილ ლუარსაბ და თეიმურაზ მეფეებს მასპინძლობდა და,მუხედავად შაჰ-აბასის მუქარისა, არ გასცა ისინი. გიორგი ლუარსაბს შაჰთან წასვლას არ ურჩევდა. 1615 წელს, კახეთის აჯანყებისას, იგი თეიმურაზს არაგვამდე აცილებს, მიუხედავად იმისა, რომ ჰაერში ომის სუნი ტრიალებს. 1616 წ. თეიმურაზი კვლავ იმერეთშია. 1618 წელს გიორგი და თეიმურაზი რუსეთში ელჩობას აგზავნიან და ირანის წინააღმდეგ ბრძოლაში დახმარებას ითხოვენ. ამ ელჩობას შედეგი არ მოჰყოლია. გარდა იმისა, რომ მეფეს ოსმალთა გაძლიერებული აგრესიის მოგერიებაზე უნდა ეზრუნა, მას მძიმე ომი ჰქონდა ლევან II დადიანთან. 1623 წლის 9 დეკემბერს, კოჭარაულთან (ქუთაისის მახლობლად), მეფე გიორგი მთავრებს შეებრძოლა, მაგრამ დამარცხდა. ამის შემდეგ ლევან II დადიანი თითქმის მთელ დასავლეთ საქართველოში მბრძანებლობდა. 1626 წელს ბაზალეთთან ბრძოლაში გიორგი მეფემ გიორგი სააკაძეს ზემო იმერეთის ჯარი მიაშველა. მაგრამ ამის შემდეგ იგი თეიმურაზ ქართლის მეფეს დაუმოყვრდა და მისი ასული, ზურაბ ერისთავის ქვრივი - დარეჯანი - თავისი ძეზე, ალექსანდრეზე დააქორწინა (1629). მალე ლევან დადიანმა იმერეთის დაპყრობა გადაწყვიტა, მანვე როსტომ ქართლის მეფეს თავისი და, გურიელის ცოლყოფილი მარიამი მიათხოვა, და თეიმურაზისა და გიორგის წინააღმდეგ კოალიცია შექმნა. ბრძოლა გარდაუვალი იყო. მოწინააღმდეგენი 1634 წ. კაკთან შეებნენ ერთმანეთს. დადიანმა იმძლავრა და მეფის ჯარი დაამარცხა, თვითონ გიორგი კი ოდიშში წაიყვანა ტყვედ. მამის გამოსასყიდად ალექსანდრემ ცხენისწყლის მარცხენა ნაპირას მდებარე ჭილაძეებისა და მიქელაძეების მამულები დადიანს დაუთმო. ამავე გარიგებით ჩიხორის ვაჭრები, ჩხარის სომხები და ებრაელები რუხში ჩაასახლეს.